سهام عدالت، طرحی برای خصوصی سازی عادلانه شرکت های دولتی

سهام عدالت چیست؟

در سال 1385 و در مجلس یازدهم طرحی برای افزایش ثروت خانوارهای ایرانی و کوچک کردن دولت تصویب شد. با توجه به این طرح قرار شد تا شرکت های بزرگ دولتی بر اساس اصل 44 قانون اساسی در قالب سهام به اقشار هدف در جامعه واگذار شوند. اقشار هدف هم گروه هایی بودند که در دهک های متوسط و پایین جامعه و افراد نیازمند بودند که در آن زمان حدود 40 تا 50 میلیارد از سهم این شرکت ها به ایشان واگذار گردید.

البته از همان ابتدا به مدت 10 سال این سهام ها غیرقابل خرید و فروش بودند چرا که لازم بود تا اقساط سهام عدالت از محل سود سالیانۀ این سهام ها تسویه شود. سود سهام عدالت از سال 96 به حساب کسانی که شماره شبای خود را اعلام کرده بودند واریز گردید. از سال 99 نیز امکان خرید و فروش سهام عدالت فراهم شد و بسیاری از سهامداران که خود از دهک های پایین بودند به خاطر شرایط ویژۀ اقتصادی به فروش سهام خود اقدام کردند.

در حال حاضر 49 میلیون و 152 هزار و 741 نفر از جمعیت کشور دارای سهام عدالت هستند و ارزش واقعی سهام روز به روز افزایش می یابد. با این حال از آنجایی که ثبت نام سهام عدالت در زمان اجرای طرح بر اساس دهک های جمعیتی و نه درآمدی بود، امروز بسیاری از کسانی که مستحق دریافت سهام عدالتند از این حق محرومند.

همچنین با آزادسازی بخشی از سهام عدالت Ùˆ درست زمانی Ú©Ù‡ ارزش سهام عدالت بسیار بالا رفته بود بسیاری از دارندگان سهام مزبور به فروش سهم خود اقدام کردند Ùˆ به این ترتیب ضرر زیادی را متحمل شدند چرا Ú©Ù‡ رشد ارزش سهام متوقف نشد. بدین منظور Ùˆ با توجه به شرایط ویژۀ اقتصادی کشور در دورۀ کرونا، تصمیماتی برای تهیۀ کارت­Ù‡Ø§ÛŒ خرید اعتباری مختص دارندگان سهام عدالت اتخاذ شد Ùˆ دارندگان این سهام Ù…ÛŒ توانند با وثیقۀ سهام خود در نزد بانک ها 50 تا 60 درصد از ارزش سهامشان را به Ø´Ú©Ù„ اعتباری دریافت دارند Ùˆ ظرف یک سال نسبت به تسویه بدهی خود اقدام نمایند.

شرکت هایی که سهامشان در سهام عدالت عرضه شده است

بر اساس قانون شرکت های سودآور سهامشان به عنوان سهام عدالت ارائه شدند.

49 Ø´Ø±Ú©Øª در حال حاضر در این طرح حضور دارند Ú©Ù‡ اسامی آن ها به شرح ذیل است:

• گروه مپنا،
• فولاد خوزستان،
• نیرو ترانس،
• پالایش نفت بندرعباس،
• شرکت معدنی Ùˆ صنعتی چادرملو،
• پتروشیمی فجر،
• فولاد مبارکه اصفهان،
• صنایع ملی مس ایران،
• بانک ملت،
• هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس،
• مهندسی حمل Ùˆ نقل پتروشیمی،
• سیمان داراب،
• پتروشیمی جم،
• پالایش نفت شیراز،
• شهر صنعتی رشت،
• آلومینیوم ایران (ایرالکو)ØŒ
• ساختمان سد Ùˆ تأسیسات آبیاری سابیر،
• بانک تجارت،
• پالایش نفت اصفهان،
• شرکت سایپا،
• پالایش نفت تبریز،
• کارخانجات مخابرات ایران،
• فولاد آلیاژی ایران،
• سرمایه گذاری رنا،
• پالایش نفت تهران،
• صنایع سیمان دشتستان،
• پالایش نفت لاوان،
• پتروشیمی بوعلی سینا،
• پتروشیمی بیستون،
• پتروشیمی ارومیه،
• پتروشیمی تندگویان،
• پتروشیمی خوزستان،
• شهر صنعتی البرز،
• مگاموتور،
• کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران،
• بانک صادرات،
• خدمات مهندس معدنی Ùˆ صنعتی Ú¯Ù„ گهر،
• پتروشیمی مارون،
• مخابرات ایران،
• سرمایه گذاری توسعه صنعتی ایران،
• بیمه،
• دخانیات ایران،
• پتروشیمی بندر امام،
• شهر صنعتی کاوه،
• ایران خودرو،
• پست بانک،
• بیمه دانا،
• خدمات مهندسی برق مشانیر

با مراجعه به بورس می توانید از ارزش به روز سهام این شرکت ها اطلاع یابید.

در حال حاضر از میان این 49 شرکت، 36 شرکت با 70% سهام خود در بازار بورس حضور دارند و 13 شرکت دیگر قرار است تا به شکل یه هلدینگ فراگیر ملی در بروس حضور یابند و سهامداران در واقع سهام این هلدینگ را خواهند داشت.

بیشتر بخوانید
فروش سهام عدالت با بانک مسکن

روش مستقیم و غیر مستقیم در اداره سهام عدالت

با آزادسازی سهام عدالت بسیاری از سهامداران روش مستقیم را برای ادارۀ سهام خود انتخاب کردند و برخی هم دانسته یا ندانسته در ادارۀ غیرمستقیم سهام عدالت باقی ماندند. اما کدام شیوه برای شما مناسب تر است؟

در روش غیر مستقیم همانطور که در مدت این 14 سال مرسوم بوده است سهام شما از طریق شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت اداره می شود و سهامدار حق دخالت و انتقال به غیر را ندارد. در واقع سهامدار، سهامدار شرکت سرمایه گذاری استانی باقی می ماند. با این حال قرار است که شرکت های سرمایه گذاری استانی نیز سهام خود را در بازار سرمایه خرید و فروش کنند و به نظر می رسد که سهامداران بتوانند در آینده به خرید و فروش سهام های شرکت سرمایه گذاری استانی خود اقدام کنند.

اگر چه به نظر می رسد اختیار سهامدار در این روش کمتر باشد ولی از آنجایی که هر کسی آگاهی کافی در حوزۀ بورس را ندارد و این شرکت ها از متخصصان و تحلیل گران بورسی برخوردارند شاید این روش برای کسانی که نمی خواهند در بورس ریسک زیادی کنند بهتر باشد.

روش مستقیم اداره سهام عدالت

در روش مستقیم، بعد از انتخاب این روش که در سامانۀ samanese.ir صورت گرفته است، سهامدار باید به سامانه سجام به آدرس https://www.sejam.ir/ مراجعه کند و پس از تکمیل اطلاعات و پرداخت هزینه ثبت نام و همینطور هزینۀ احراز هویت که می تواند به شکل حضوری و یا الکترونیکی انجام گیرد، به مدیریت مستقیم و خرید و فروش سهام خود از این شرکت ها اقدام کنند. از 14 تیرماه سال 99 کسانی که روش مستقیم را در ادارۀ سهام خود انتخاب کرده اند می توانند اطلاعات سهام و دارایی خود را در بورس ببینند و امکان تبدیل و خرید و فروش سهامشان را خواهند داشت.

دارندگان و جاماندگان سهام عدالت

طبق قانون قرار بود که دارندگان سهام عدالت از دهک های پایین جامعه باشند و قدم هایی نیز در این زمینه برداشته شد از جمله ارزش سهام اعضای کمیته امداد و سازمان بهزیستی نسبت به سایر اقشار جامعه بیشتر بود. ولی بسیاری از کارگران و اقشار ضعیف جامعه از سهام عدالت جا ماندند و گروه های بسیاری با وجود ثبتنام اولیه مشمول سهام عدالت نگردیدند. بدین منظور لازم است تا قوانین و راهکارهای جدیدی برای این گروه در نظر گرفته شود.

طبق اطلاعیۀ سازمان خصوصی سازی، ثبت نام و پذیرش جدید افراد واجد شرایط سهام عدالت ارتباطی با این سازمان ندارد و دولت و مجلس باید دستورالعمل های لازم را برای پذیرش مجدد افراد تصویب کنند و پس از ابلاغ به این سازمان ثبتنام از مشمولین جدید صورت پذیرد.